In grote delen van de wereld wordt het aantal bijenvolken kleiner. Dat is een groot probleem: bijen zijn de belangrijkste bestuivers van heel veel plantensoorten, zowel wilde planten als voor de essentiële voedselgewassen van de mens. Het is dus van belang dat er achterhaald wordt waarom bijensterfte optreedt, en welke maatregelen daar het best tegen werken.
Wat is bijensterfte precies?
Bijensterfte of Colony Collapse Disorder (CCD) slaat op het sterven van hele bijenvolken (zwermen). Bijenvolken zijn van de lente tot in de herfst actief bezig met het verzamelen van nectar en stuifmeel, het uitbouwen van hun kolonie – en het bestuiven van planten. De bijen overwinteren in de meeste delen van de wereld. Door verschillende oorzaken kan het voorkomen dat een bijenvolk in de winter of in de lente sterft, en het volgend jaar dus geen activiteit meer vertoont. Bijensterfte betekent dat het aantal volkeren dat het koude seizoen niet overleeft groter is dan normaal. Normaliter sterft ongeveer 8% van alle bijenvolken in Nederland in het koude seizoen. Op dit moment ligt het sterftepercentage echter tussen de 20 en 30%.
Wat zijn de gevolgen van de bijensterfte?
Zonder bestuivende bijen daalt de biodiversiteit en komt de voedselvoorziening in gevaar. Een lagere biodiversiteit betekent dat wilde plantensoorten in aantal afnemen, en zelfs uit gebieden kunnen verdwijnen. Ook de insecten en andere dieren die van deze planten afhankelijk zijn, kunnen dan verdwijnen. Het gebrek aan bestuiving van geteelde gewassen betekent dat belangrijke voedingsplanten slechter groeien en duurder worden, of zelfs helemaal niet meer rendabel zijn om te telen. In arme landen kan dat voor ernstige voedseltekorten zorgen, en ook in de westerse wereld kunnen (gezonde) voedingsmiddelen buiten het bereik van delen van de bevolking komen. Restaurants en bedrijven die met voedingsmiddelen werken, zoals banketbakkers en online bedrijven als jeEigenTaart, kunnen tegen hogere kosten gaan aanlopen.
Waardoor wordt de bijensterfte veroorzaakt?
Dat wordt nog steeds onderzocht. Voor zover nu begrepen wordt, zijn er in ieder geval drie factoren die voor een hogere sterfte van bijen zorgen.
1. Bepaalde pesticiden die gebruikt worden in de landbouw zijn giftig voor bijen. Vooral de groep pesticiden die bekend staat neonicotinoïden zijn bijzonder schadelijk voor bijen en andere insecten.
2. Een parasitaire mijt, de Varroa destructor, tast bijenlarven aan, waardoor er minder bijen volwassen worden en de kolonie als geheel zwakker wordt.
3. Door een gebrek aan nectar en stuifmeel van wilde planten, bijvoorbeeld door natuurverarming, hebben de bijen minder te eten en minder kans om de winter door te komen.
Wat wordt er gedaan tegen bijensterfte?
- Jongeren interesseren voor het vak van imker, zodat er meer bijenvolken komen.
- Het aanplanten van planten die veel nectar produceren (onder andere in akkerranden).
- Er worden verboden op (bepaalde) pesticiden overwogen.
- Er worden nieuwe manieren onderzocht om de Varroa-mijt effectief te bestrijden.